το 2ο μέρος του πολεμικού ημερολογίου του Ελευθέριου Ελευθεριάδη
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΟ-ΙΤΑΛΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΟΥ ’40
ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗ – ΑΝΘ/ΓΟΥ ΠΕΖΙΚΟΥ Τ.Τ. 518
…Την 28η Αυγούστου έφτασα με το τρένο στο Κλειδί. Την ίδια μέρα, συγκροτήθηκε το τάγμα και μπήκε σε τάξη «πορείας» προς Πρέσπα, με πλήρη φόρτο κι εξάρτηση οπλισμού. Περπατούμε τρεις νύχτες, στο πισσοσκόταδο. Την ημέρα ακινητούμε, γιατί ο ταγματάρχης φοβάται τον ανύπαρκτο κίνδυνο της αεροπορίας!… Οι καινούργιες αρβύλες, πλήγωσαν τα πόδια μας. Και για “παρηγοριά”, η στριγκιά φωνή του Ταγματάρχη, που πάει καβάλα! «Βαδίστε ρε, γαϊδούρια». Η αγανάκτηση των ανδρών, κορυφώνεται. Τους παρηγορούν, οι διμοιρίτες και λοχαγοί…
Η Διοίκηση έφυγε από τα χέρια μας. Το τάγμα έχει διαλυθεί. Πήρε βάθος, 5χλμ … Χειρότεροι από αιχμάλωτοι μοιάζουν. Μερικοί, βγάλανε τις αρβύλες και περπατούν ξυπόλυτοι. Άλλοι, κόψανε τη φτέρνα της αρβύλας, άλλοι, αφαιρέσανε το μπροστινό μέρος…
Το τάγμα κατάντησε μπουλούκι κι ο ταγματάρχης, «Μπουλούκμπασης». Πέρα από τα όρια της πειθαρχίας, απομένει η διάλυση… Αντί για γαϊδούρια, μπορούσε να τους προσφωνήσει, παιδιά μου! Λεβέντες μου!… Ένα ψεύτικο ενδιαφέρον, ένας προσποιητός γλυκός λόγος, θα δυνάμωνε το ηθικό τους και θα μαλάκωνε τον Γολγοθά τους… Το φιλότιμο του ρωμιού, είναι υπέροχη αρετή και πρέπει να ξέρει να την αξιοποιήσει, ο κάθε ηγήτορας, ιδιαίτερα, σε καιρό πολέμου. Ο κάθε αξιωματικός, στη μάχη πρέπει να είναι φίλος κι αδελφός, με το στρατιώτη. Διπλά θα πολεμήσει, ο στρατιώτης που αγαπά και σέβεται τον αξιωματικό του…
Χαράματα, φτάνουμε κατάκοποι, στο χωριό Σκοπιά, έξω από τη Φλώρινα. Οι στρατιώτες ξάπλωσαν δίχως να αποθέσουν γυλιούς και ρίχτηκαν στον ύπνο. Σε λίγα λεπτά, διαταγή του τάγματος να μετασταθμεύσουμε κοντά στη Γεωργική Σχολή Φλωρίνης. Η μουρμούρα δυνάμωσε κι ο ταγματάρχης, αδέξια, θέλει να πουλήσει πνεύμα και να τους τονώσει το ηθικό … «His verbis».
-Θα βαδίσουμε, μέσα από τη Φλώρινα! Θα βγει κανένα κορίτσι στο παραθύρι, κάποια γυναίκα στην πόρτα, αγουροξύπνητη, να σας καμαρώσει…
-Οι γυναίκες και οι κοπέλες, θα βγούνε να καμαρώσουν γαλονάδες κι επωμίδες αστροκέντητες, ταγματάρχη στ’ άλογο καβάλα κι όχι χωριάτες στρατιώτες!…
Κάποιος έφεδρος ανθ/γός, διμοιρίτης, άρχισε συναρπαστική διήγηση κι οι στρατιώτες πυκνώνουν κοντά, να ακούσουν. Κι αυτός, όλο κι ανοίγει το βήμα και μακραίνει τη φτιαχτή ιστορία, όπως ο παππούς το φανταστικό παραμύθι στο εγγονάκι, για να το εντυπωσιάσει, να ξεχάσει το παράπονό του και να το αποκοιμίσει. Οι στρατιώτες, ανοίγουν μαζί του κι αυτοί το βήμα… Κι ο διμοιρίτης όλο και προχωρεί, η διήγηση γίνεται ατελείωτη κι ο δρόμος μπροστά μας, όλο και μικραίνει…
Το φεγγάρι μας πρόλαβε στη Βίγλα. Ο κατήφορος προς Πισωδέρι κουραστικότερος από τον ανήφορο. Τα κουρασμένα γόνατα τρικλίζουν και κινδυνεύουμε να τσακιστούμε σε κανένα γκρεμό. Το χάραμα φτάνουμε στο Ανταρτικό…
Χρήσιμες σημειώσεις:
“…Την 28η Αυγούστου” (1940) στην Ελλάδα εξελισσόταν μια εξαιρετικά ζωτική για την χώρα στρατιωτική επιχείρηση με τον πλέον σιωπηλό τρόπο. Μπορεί οι μετέπειτα εξιστορήσεις των γεγονότων να μένουν στα σημαντικότερα ορόσημα, αλλά ως το “ΟΧΙ” της 28ης Οκτωβρίου δεν μεσολάβησε μόνο ο τορπιλισμός της “ΕΛΛΗΣ”, τον Δεκαπενταύγουστο στην Τήνο. Και στο μεταξύ διάστημα τα γεγονότα ήταν εξίσου κρίσιμα και σημαντικά και σχετικά με την κατάληξή τους: τον ελληνοϊταλικό πόλεμο στην Αλβανία.
Από την άνοιξη του 1939, οπότε και η Ιταλία κατέλαβε αναίμακτα την Αλβανία, οι ιταλικές προκλήσεις αυξήθηκαν και κλιμακώθηκαν με αφορμή υπαρκτά ή και ανύπαρκτα/σκηνοθετημένα περιστατικά. Ήταν φανερό ότι το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι αναζητούσε αφορμή για να εισβάλλει. Η πιο συνηθισμένη προβοκάτσια αφορούσε επεισόδια στη μεθόριο Ελλάδας-Αλβανίας και δράση δήθεν Ελλήνων κατασκόπων και ένοπλων ομάδων και εκμετάλλευση της ύπαρξης του ελληνικού πληθυσμού στα νότια της χώρας. Μετά την “Έλλη”, οι Ιταλοί συνέχισαν την προσπάθειά τους με την γνωστή υπόθεση του Νταούτ Χότζα. Αυτό που ο Σεφέρης ονόμασε “δημοσιογραφικό πόλεμο” συνεχιζόταν. Αλλά ο Μεταξάς δεν …”τσιμπούσε”. Αντιμετώπιζε στο ίδιο επίπεδο τον “πόλεμο” αυτό, ενώ προϊστάμενος της Διεύθυνσης Εξωτερικού Τύπου του Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού είναι ο έμπειρος διπλωμάτης Γιώργος Σεφέρης. Με την καθοδήγησή του, το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων έφτασε ως να δημοσιεύσει δηλώσεις ενός …εκ των τριών θυμάτων επίθεσης Ελλήνων κατασκόπων!!! Κι έτσι ο χρόνος κυλούσε ως τις 15 Αυγούστου 1940. Αφού έγινε ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα υπό τον Μεταξά δεν θα κατηγορήσει επίσημα την Ιταλία για την “Έλλη”, οι Ιταλοί άρχισαν να προετοιμάζονται για επίθεση, με πρώτη κίνηση την συγκέντρωση και την οργάνωση των δυνάμεων τους στην ελληνοαλβανική μεθόριο και εντείνοντας τις προκλήσεις και τις προβοκάτσιες. Ταυτόχρονα, καθόρισαν τις λεπτομέρειες των κινήσεων τους και την επίδοση τελεσιγράφου, αν δεν τελεσφορούσαν οι προκλήσεις. Η προπαρασκευή τους για πόλεμο ήταν ολοφάνερη και την διαφήμιζαν ως και στους κινηματογράφους, οπότε ο Μεταξάς χρειάστηκε να πάρει μία ακόμη κρίσιμη απόφαση και -κυρίως- να πείσει τους συνεργάτες του για την ορθότητά της. Οι Γερμανοί-σύμμαχοι των Ιταλών τον συμβούλεψαν να αποφύγει με κάθε θυσία την επιστράτευση, κίνηση που θα εκλάμβαναν ως… προπαρασκευή για πόλεμο. Ο Μεταξάς ξεπέρασε τον σκόπελο με την πλέον σιωπηλή επιστράτευση και την αξιοποίηση των ασκήσεων μεγάλης κλίμακας του στρατού. Υπό τον μανδύα αυτό οι σημαντικότερες και μεγαλύτερες μονάδες μετακινήθηκαν και συμπληρώθηκαν ταχύτερα. Οι δευτερεύουσες κινήθηκαν …πεζή και χωρίς μηχανοκίνητα μέσα και όσο πιο κρυφά μπορούσαν. Ο Ελ. Ελευθεριάδης κάνει λόγο για “ανύπαρκτο κίνδυνο της αεροπορίας” πιθανώς γιατί η ιταλική πολεμική αεροπορία παρακολουθούσε περισσότερο περιοχές της Ηπείρου, της Δυτικής Στερεάς και μόνιμα την Πάτρα. Η εξέλιξη των πολεμικών πια επιχειρήσεων απέδειξε και τον σχεδιασμό της ιταλικής επίθεσης και την σωστή πρόβλεψή τους από τον -κορυφαίο στρατιωτικό- Μεταξά και τους επιτελείς του. Και φυσικά την χρησιμότητα της κρυφής επιστράτευσης και της … νυχτερινής πεζοπορίας.
Παρά την εσφαλμένη εντύπωση πολλών, το Ανταρτικό Φλώρινας δεν πήρε το όνομά του στα χρόνια της Κατοχής ή του ελληνικού Εμφυλίου κι επειδή η περιοχή ήταν η καρδιά της διοίκησης του Δημοκρατικού Στρατού. Το όνομά του πάει πίσω στον Μακεδονικό Αγώνα. Μεγάλος μέρος του χωριού που βρίσκεται πάνω στον οδικό άξονα Φλώρινας-Πισοδερίου-Πρεσπών κατοικούνταν από βουλγαρόφωνους που υπήρξαν αντίπαλοι του ελληνικού πληθυσμού και στην διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα και στην Κατοχή, όταν εξοπλίστηκαν από τους Βουλγάρους ως φιλοναζί πολιτοφυλακή-διώκτες των Ελλήνων ανταρτών.
Η Γεωργική Σχολή Φλωρίνης, στην δεκαετία του 1930
Ελληνοϊταλικός Πόλεμος
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
