“Έχουμε ευθύνες όλοι

ΔΥΣΚΟΛΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ – ΟΧΙ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ

του Κων. Χατζηιωαννίδη*

Όσοι αυτοπροσδιοριζόμαστε προοδευτικοί, δημοκρατικοί, σοσιαλδημοκράτες, αριστεροί πολίτες βρισκόμαστε ήδη σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι, σε ένα πνευματικό  σταυροδρόμι όπου διαφορετικά ρεύματα σκέψης ανταγωνίζονται, διασταυρώνονται, δημιουργούν νέες συνθέσεις. Οι πολιτικές δυνάμεις που κινούνται στο πολιτικό χώρο  της δημοκρατικής παράταξης δεν μπορούν να πάρουν κεφάλι.   Προμηνύονται αλλαγές που σε άλλες εποχές θα χρειάζονταν πολυετή χρόνο, για να «βγουν» στην επιφάνεια με πρωταγωνιστική θέση στην πολιτική ατζέντα. Παρά την αδράνεια της κοινωνίας δεν δικαιολογείται κανένας  να πιστεύει  ότι μπορεί να συνεχιστεί η παλιά συνήθης πολιτική.

Τώρα είναι η ώρα να δούμε διαφορετικά το παρελθόν. Να κατανοήσουμε τον τρόπο σκέψης της κάθε μονάδας, της κάθε ομάδας του κάθε κόμματος χωρίς να επιδιώκουμε -σώνει και καλά- να αποδείξουμε κάτι, χωρίς να θέλουμε να καταδικάσουμε ή να δικαιώσουμε.

Τώρα είναι η ώρα να συνειδητοποιήσουμε το μόνο δεδομένο, ότι έχουμε ευθύνες όλοι για το σήμερα και το αύριο, όλοι εμείς οι εμπλεκόμενοι στην κάθε έκφανση της δημοκρατικής παράταξης, ακόμη και οι πιο φανατικοί, αυτοί που επιδιώκουν την πολιτική και ορισμένες φορές και φυσική εξόντωση του αντιπάλου και δεν ήθελαν με τίποτα να γίνει ένας συμβιβασμός.

Για την Αριστερά, για την  δημοκρατική παράταξη στην Ελλάδα, είναι ίσως μοναδικό το γνώρισμα, που η λέξη συμβιβασμός έχει αρνητικό περιεχόμενο. Λέμε υποτιμητικά και περιφρονητικά “α, συμβιβάστηκες τελικά”,  ενώ σε άλλες γλώσσες η λέξη συμβιβασμός σημαίνει αλληλοκατανόηση και αμοιβαίες υποχωρήσεις, προκειμένου να υπάρξει κοινή πορεία προς τα μπρός.

Ναι, είμαστε άνθρωποι ανικανοποίητοι και ίσως η πραγματικότητα του ενός να μην συμφωνεί με την πραγματικότητα του άλλου, όμως δεν επιθυμούμε απλά, αλλά έχουμε την βούληση να βρούμε τον κοινό βηματισμό μας. Η  βούληση μας είναι δύναμη και μπορεί να αλλάξει τα πάντα γύρω μας. Η Βούληση μας για Συνεργασία και όχι Αναμέτρηση.

Ο συμβιβασμός είναι  νίκη όταν  μέσω αυτού (μέσω αμοιβαίας υποχώρησης) επιτυγχάνουμε την οικοδόμηση μιας σχέσης αμοιβαίου σεβασμού και ταυτόχρονης αλλαγής και προφανώς ο στόχος δεν είναι η επικράτηση του ενός πάνω στον άλλο, ούτε είναι κακό να αλλάξουμε τις απόψεις μας.  “Αλλάζουμε τον εαυτό μας για να αλλάξουμε τον κόσμο”. Η δυνατότητα προσέγγισης της αλήθειας ανήκει σε όλους τους ανθρώπους. Η πολυμάθεια δεν αντικαθιστά τον στοχασμό. Η πιο όμορφη αρμονία είναι εκείνη που προκύπτει από τις συγκρουόμενες οντότητες και τα πάντα γίνονται κατά την έριδα, την διχόνοια και τη διαφωνία.

Εκφράζοντας διαφορετικές και μερικές φορές εντελώς αντίθετες απόψεις πάνω σε πολλά ειδικά προβλήματα μπορούμε να  προωθήσουμε ανοιχτά μια έντονη αναζήτηση, με στόχο να βρεθεί διέξοδος από τη υπάρχουσα κατάσταση. Είναι  φυσιολογικός και χρήσιμος έναν τέτοιος πλουραλισμός απόψεων.

Το πιο εύκολο είναι να διαφωνείς και να γκρινιάζεις αδιαφορώντας και μένοντας στο σπίτι αφρίζοντας.

Ωστόσο, όπως αποδεικνύει η πείρα από παλαιότερες–προηγούμενες προσπάθειες, η κίνηση και ο στόχος χάνουν  την σπουδαιότητα και τη σημασία τους, στο βαθμό που οι πολίτες καθίστανται, με τον έναν ή  άλλο τρόπο ή μηχανισμό, παθητικοί παρατηρητές των διεργασιών και εξελίξεων  και ωθούνται και υιοθετούν μοιραία παθητική στάση, εφόσον αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορούν να παρέμβουν σε αυτά ουσιαστικά. Είναι ύψιστης σημασίας η ουσιαστική  συμμετοχή  των πολιτών, επειδή οι ίδιοι θα λάβουν σχετικές αποφάσεις. Δεν έχει νόημα να συζητούν, μετά ή άνευ πάθους, αν πρόκειται να εκλέξουν αντιπροσώπους, οι οποίοι -μόλις εκλεγούν- θα μπορούν να κάνουν του κεφαλιού τους, όπως  συνήθως κάνουν του κεφαλιού τους.

Είναι ορατός ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ένα χάσμα ανάμεσα στην δραστηριότητα της βάσης και στις υφιστάμενες ξεπερασμένες μεθόδους και στυλ δράσης που εφαρμόζουν κομματικές ηγεσίες, ηγετικά κομματικά στελέχη, ακόμα και κομματικές οργανώσεις και φυσικά δεν φτάνει να ξέρουμε και απλά να λέμε την αλήθεια. Το κυριότερο είναι να ενεργούμε με βάση τη γνώση της αλήθειας και την κατανόηση της.

Είναι κομβικής σημασίας επίσης να έχουμε κοινή κατανόηση της υπερβολικής  ασάφειας στη χρήση των όρων “Μη προνομιούχοι”, “οι πολλοί”, “πλειοψηφία της κοινωνίας”, αποφεύγοντας μια ταξική ανάλυση της κοινωνικής διάρθρωσης με όλη την πολυπλοκότητά της. Καθένας, ακόμη κι οι σύγχρονοι ολιγάρχες και όσοι τους υπηρετούν (που “τα σπάνε” κάθε βράδυ στα μπουζούκια και δακρύζουν με την φωνή λαϊκών τραγουδιστών-τραγουδιστριών), αισθάνονται μη προνομιούχοι  σε αυτή την “πουτάνα κοινωνία”.

Τι πρέπει να γίνει; Με την αποτυχία πρόσφατων προσπαθειών έγιναν βήματα προς τα πίσω. Οι μεν λένε ότι φταίνε οι δε και οι δε ότι φταίνε οι άλλοι. Να αναζητήσουμε τα αίτια για την κακή ποιότητα των σχέσεων μας, να αντλήσουμε μαθήματα από το παρελθόν και την μέχρι τώρα πορεία των σχέσεων μας, με περισσότερη φροντίδα για το πώς θα συμπορευτούμε μαζί σε αυτόν τον περίπλοκο κόσμο και πως θα συνεργαστούμε χωρίς να υπνωτιζόμαστε από ιδεολογικούς μύθους.

Οι πολιτικές θέσεις θα πρέπει να είναι απαλλαγμένες από την ιδεολογική μισαλλοδοξία. Οι ιδεολογικές διαφορές δεν πρέπει να μεταφέρονται στη σφαίρα των συνεργασιών, γιατί οι ιδεολογίες μπορεί να απέχουν παρασάγγες μεταξύ τους, ενώ η επιβίωση και η απαλλαγή από την κυριαρχία της δεξιάς–κεντροδεξιάς–ακροδεξιάς, της στυγνής νεοφιλελεύθερης αντικοινωνικής πολιτικής της φτώχειας,  της καθυστέρησης και της “επιστροφής στον μεσαίωνα”, αποτελούν υπέρτατο συμφέρον. Ο ιδεολογικός και πολιτικός ανταγωνισμός είναι αναπόφευκτος, ωστόσο μπορεί και πρέπει να κρατηθεί μέσα σε ένα πλαίσιο που αναγκαστικά απαιτεί τη συνεργασία. Αυτό που έχει σημαία είναι η πολιτική πλευρά. Υπάρχουν διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις με τις δικές τους αξίες. Όλες έχουν αντλήσει μαθήματα από την Ιστορία και η κάθε μία μπορεί να συμβάλλει στην υπόθεση της συνεργασίας. Πρέπει να ξεκινά κανείς από την σημερινή πραγματικότητα και να μην προσφεύγει σε εμπρηστικές φαντασιώσεις. Η αναγνώριση της προτεραιότητας των ανθρώπινων αξιών έχει πρωταρχική σημασία.

Κάθε περίοδος έχει τις δικές της απαιτήσεις, τους δικούς της προωθημένους ανθρώπους και τους δικούς της τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων. Να υποστηρίξουμε  ανθρώπους  που διαθέτουν φαντασία, σκέψη και δυναμισμό, που είναι ικανοί να εκτιμούν αυτοκριτικά μια κατάσταση, που μπορούν να ξεφορτωθούν το φορμαλισμό και τις δογματικές προσεγγίσεις στη δουλειά και να βρίσκουν νέες, ανορθόδοξες λύσεις, των ανθρώπων που μπορούν και θέλουν να προχωρήσουν μπροστά και ξέρουν πώς να κατακτούν την επιτυχία, που τους ενδιαφέρει η τύχη και το μέλλον του λαού. Να δοθεί η δυνατότητα στη νέα γενιά και στην ικανότητα της να πάρει στα χέρια της το παρόν και το μέλλον της χώρας. Να αφεθούν ελεύθεροι οι νέοι από κάθε μικρόψυχη κηδεμονία και επιτήρηση, να πάρουν ευθύνες και να τους εμπιστευόμαστε σε πραγματικά εγχειρήματα. Κάθε νέος άνθρωπος πρέπει να αισθάνεται ότι τον αφορούν όλα όσα συμβαίνουν στην χώρα.

Κάθε περίοδος αναδεικνύει τον ηγέτη της. Δεν είναι απαραίτητο και αναγκαίο να είναι αρχηγός κόμματος, πρωθυπουργός, υπουργός, κλπ. Ο ηγέτης θα φανεί και θα  αναδειχθεί όταν το εσωτερικό του ρολόι συγχρονιστεί  με το ρολόι της Ιστορίας, όταν το εσωτερικό του κάλεσμα συγχρονιστεί  με το κάλεσμα της Ιστορίας. Δεν αρκεί να έχει ηγετικά προσόντα ή γνώσεις και ταλέντο. Χρειάζονται και ανάλογες ιστορικές περιστάσεις.

Είναι πραγματικότητα ότι πάντα θα υπάρχει ένα “κέντρο” συμβούλων και βέβαια μια “αυλή”-καρικατούρα μιας φαντασιακής, δεμένης “οικογένειας” που στηρίζει συναισθηματικά τον αρχηγό, τον ηγέτη σε οποιαδήποτε ροπή ή απόφασή του. Αδιαπραγμάτευτη, άνευ όρων προσωπική αφοσίωση των μελών της στον αρχηγό. Η “αυλή” μπορεί, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να παίζει ένα καλοήθη ρόλο, μπορεί όμως ο ρόλος της να γίνει κακοήθης, τοξικός. Να κυνηγά το αυτί του αρχηγού–του προέδρου με φήμες και πληροφορίες που θέλει να ακούσει. Να υποθάλπει τις αντιπάθειες του και να του υποβάλλει δηλητηριώδεις σκέψεις. Στην κατηγορία τέτοιων αρχηγών ανήκουν ακόμα και χαρισματικοί και ιδιοφυείς ηγέτες.

Είναι πλέον κοινή αντίληψη ότι κανένα από τα κόμματα της δημοκρατικής παράταξης  δεν είναι σε θέση να “παίξει” τον ρόλο του σημείου αναφοράς της κοινωνικής πλειοψηφίας, για συλλογική πολιτική έκφραση και διεκδίκηση λύσεων που να αμβλύνουν και να καταργούν τις συνέπειες των πολιτικών που εφαρμόζονται ή διαγγέλλονται από τα κόμματα δεξιών–συντηρητικών πολιτικών και ταυτόχρονα να δημιουργούνται προϋποθέσεις δίκαιης ανάπτυξης με ισονομία, δικαιοσύνη, κατάργηση των ανισοτήτων … Τα κόμματα υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν και είθε να “προχωρήσουν” σε διεργασίες και συζητήσεις μεταξύ τους, συγκροτημένα και με ρεαλισμό, χωρίς περιορισμούς και όρους.

Σαφώς παρακολουθούμε με ενδιαφέρον τις κινήσεις και τις δηλώσεις των κομματικών ηγεσιών και των κομματικών στελεχών, που δυστυχώς οι περισσότερες δεν εμπνέουν αισιοδοξία. Δεν είναι αναγκαίο να περιμένουμε τα κόμματα. Να πάρουμε πρωτοβουλίες εμείς οι πολίτες, ενταγμένοι ή όχι σε κόμματα. Να αρχίσουμε να συζητάμε χωρίς οιονδήποτε αποκλεισμό. Ένα πολιτικό κίνημα που θα προκαλεί και θα επιδιώκει τις απαραίτητες πολιτικές και  προγραμματικές συγκλίσεις για την συνεργασία και όχι την αναμέτρηση, διατηρώντας ανοιχτές όλες τις πιθανές επιλογές για την μορφή που θα πάρει αυτή.

Είναι δύσκολο, όμως σημαντικό να προχωρήσουμε, να κάνουμε προόδους, να φτάσουμε σε συμφωνίες και να δώσουμε λύσεις στα προβλήματα που απασχολούν την μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία.

Υ.Γ : Υιοθετήθηκαν και συμπεριλήφθηκαν στο κείμενο  σκέψεις και ιδέες στοχαστών, Ελλήνων και μη.

*πρώην γραμματέας της Ν.Ε. ΣΥΡΙΖΑ–ΠΣ Πιερίας,
κομματικά ανένταχτος σήμερα